कृष्ण अन्जान, गुल्मी: लामाे समय पछि बुधबार गुल्मीकाे रुरुक्षेत्र र आसपासका गाउँहरूमा खेतबारी लतक्क भिज्ने गरि पानी परेसँगै किसानहरुलाई मकै छर्ने चटाराे शुरु भएकाे छ।
बुधबार अपरान्ह देखि परेकाे पानी मध्यरात सम्म परेपछि बारीमा मकैछर्न मिल्नेगरि हाल भएकाे छ ।
रुरुक्षेत्रका किसान हरुले चैत्रकाे आधाआधि देखि बैशाख महिनाकाे पहिलो हप्ता सम्म बारीमा मल फाल्छन र जाेतेर मल पुरेर मकैछर्न वारि ठिक्क पार्छन।
सिँचाइकाे सुविधा नभएकाले बलेटक्सार ,बम्घा ,थाेर्गा ,च्यूरेक, ग्वादीकाे उपल्लो भाग ,लामाखर्क ,भट्कुवा क्षेत्रमा मकै छर्न आकाशे पानी कुर्नु पर्छ र बुधबार परेकाे पानीले अब किसान हरु मकै छर्न कँसिएका छन।
रुरुक्षेत्र १ पिपलमुनिका दिनानाथ ज्ञवाली विहिवार बिहानै जाेत्ने खाेज्न हिँडेको भेटिए ।
पानी मज्जाले पर्याे मकै त छरिहाल्नु पर्याे उनले भने। गाउँ घरमा गाेरुपाल्ने हरु त्यति छैनन ,मकै छर्न पनि गाेरुकाे पालाे पर्खनु पर्ने हुन्छ ।
गाउँभरिमा एकदुई जनाले गाेरु पालेका छन र मकै छर्ने बेलामा जाेत्नेकाे तानातान हुन्छ। गाउँ घरकाे सम्माे बारीमा जाेत्न टेक्टरकाे प्रयाेग भएपनि मकै छर्न भने गाेरुले जाेताउन जाति मान्छन यस क्षेत्रका किसानहर।
रुरुक्षेत्रकाे मुख्य बाली मकै हाे र यहि मकै खेतिमा यहाँका किसानहरु आकर्षित छन ।
मकैकाे प्रयाेग गाई भैँसिका लागि कुँडाेकाे रुपमा प्रयाेग त हुन्छ नै यसकाे आटाे ,पिठाे ,सातु ,राेटी सबै बनाएर प्रयाेग हुन्छ ।
मकै पिसेर छिन्के पछि आटाे बन्छ र याे आटाे खान्कीकाे रुपमा प्रयाेग गर्छन यस क्षेत्रका किसान हरु । मकैकाे काँत्रा पारेर पिसेपछि मकैकाे राेटि ,भुटेर पिसेपछि सातु ,यसैगरी हरियाे हुँदा उसिनेर पाेलेर र मकै भुटेर खान सकिने एउटा बहुआयामिक खान्कीकाे रुपमा मकै प्रयाेग हुने भएकाले पनि मकै वास्तव मै अनिकालकाे खान्कि भन्दा फरक पर्दैन ।
याे क्षेत्रमा स्थानीय जातकाे पहेंलो मकै लगाउने चलन छ भने पछिल्लो चरणमा अत्यधिक फल्ने भएकाले उन्नत जातकाे मकै पनि लगाउन थालिएकाे छ । मकै सँगै मकैखेति भित्र बाेडि ,फर्सि ,सिमी ,तितेकरेला पनि किसाहरुले लगाउँछन ।
बैशाखमा छरेकाे मकै साउने सक्रान्तिमा चढाएपछि पाेलेर खाने लायक हुन्छ र भदौमा त मकै थन्काउने काम हुन्छ।
भदौ ताक एकसय पचास रुपैयाँ पाथि बिक्ने मकै चैत्र बैशाखमा आईपुग्दा दुईसय पचास पाथी सम्ममा बेचेको यहाँका किसान हरु बताउँछन् । आजभोलि मकैकाे आटाे, सातु, काँत्राकाे पिठाे, भुटेर खाने मकै शहर तिरका आफन्त कहाँ पनि पाहुरकाे रुपमा पठाउने गरिएकाे छ।
